Veel gebruikte begrippen
Procesveiligheid (Eng: Process Safety)
Procesveiligheid betreft de zekerstelling van de betrouwbaarheid van procesinstallaties die gevaarlijke stoffen verwerken of produceren, middels een effectieve veiligheidsorganisatie. Dit betreft met name het toepassen van ontwerp- en bouw-principes volgens de stand van de veiligheidstechniek, goede engineeringpraktijken, effectieve en robuuste werkwijzen voor operatie en onderhoud van de installaties en de instandhouding en verbetering van de veiligheidsorganisatie.
Procesindustrie
Alle (veelal grootschalige) activiteiten op het gebied van de grondstoffenwinning, de petro-, bulk- en fijnchemie/chemicaliën inclusief opslag, de farmaceutische- en voedingsmiddelen productie en de staal- en aluminiumproductie.
Proces (in relatie tot de procesindustrie)
De term ‘proces’ slaat op alles wat nodig is om de gewenste producten te kunnen maken en te verkopen: de aanvoer van grondstoffen, energie, de fabrieken, opslag, transport, en natuurlijk ook de bedrijfsprocessen voor logistiek, technisch- en managementpersoneel, sales, opleiding en training, financiën, inkoop en verkoop, verbetering en onderhoud van fabrieken, etc.
Al deze stappen in het proces voegen waarde toe aan het eindproduct.
Gevaarlijke stoffen
In meer of mindere mate reactieve stoffen, die bij (veelal) onbedoeld vrijkomen uit een installatie, opslag, verpakking of transportmiddel, gevaarlijk kunnen zijn voor hun omgeving op grond van hun specifieke eigenschappen.
We onderscheiden fysische gevaren (brand, explosie), gevaren voor de gezondheid (bijv. giftige stoffen, straling) en gevaren voor het milieu (bijv. giftig voor lucht, water en/of bodem).
Risico
De kans op een ongewenste gebeurtenis met een bepaalde omvang resp. effect.
In de procesindustrie gaat de aandacht voor risico's vooral uit naar het vrijkomen van gevaarlijke stoffen in de omgeving (de ongewenste gebeurtenis) waarbij de gevolgen (het effect) voor de omgeving (de mensen, het leefmilieu, de infrastructuur) zeer ernstig kunnen zijn. Het treffen van maatregelen waarmee de kans dat dit gebeurt geminimaliseerd wordt, is daarmee van het grootste belang.
Loss of Containment (LOC)
Letterlijk: 'verlies van insluiting', waarmee in de procesindustrie het ongewenst vrijkomen in de omgeving van (gevaarlijke) stoffen uit de installaties wordt bedoeld, bijvoorbeeld door falen van installatiedelen (breuk, corrosie, slijtage, etc.), onjuiste operatie (openen van een veiligheidsventiel naar de atmosfeer) of verkeerde handelingen (het openen van apparatuur waar nog gevaarlijke stoffen in aanwezig zijn, onjuiste aansluiting van leidingwerk, etc.).
Line of Defense (LOD)
Letterlijk: 'verdedigingslinie', waarmee in de procesindustrie een maatregel wordt bedoeld die bescherming kan bieden aan de omgeving (het milieu, de mens, de installaties) tegen een ongewenste gebeurtenis (Loss of Containment, LOC). In de praktijk wordt vaak onderscheid gemaakt in beheersmaatregelen ('controls') en beschermingsmaatregelen ('defenses').
Veiligheidsanalyse
Op het vlak van de procesveiligheid is de veiligheidsanalyse een instrument waarmee op systematische wijze onderzocht kan worden wat, en hoe groot, de risico's zijn van het gebruik van een installatie. In de praktijk van de procesindustrie gaat dit meestal over de opslag, het transport, het gebruik en de productie van gevaarlijke stoffen. Er zijn vele methoden bekend waarmee risico's in kaart kunnen worden gebracht; in de procesindustrie zijn methoden als HAZOP (HAzard and OPerability study), LOPA (Layer Of Protection Analysis), SIL (Safety Intergrity Level) en QRA (Quantitative Risk Analysis) breed bekend en worden het meest toegepast.
Scenario, reasonable worst case
Een scenario is een (chronologische) beschrijving van een bepaalde gebeurtenis (of reeks gebeurtenissen) die heeft plaatsgevonden of nog moet plaatsvinden. Veiligheidsanalyses worden normaliter uitgevoerd op basis van ontwikkelde ('bedachte') scenario's die leiden tot de grootste effecten in termen van omvang en ernst (bijvoorbeeld een grote emissie van een giftige stof) maar nog wel voorstelbaar, i.e. geloofwaardig zijn; de 'reasonable worst cast' scenario's.
